ШАНХАЙ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ ҰЙЫМЫНДАҒЫ ОРТАЛЫҚ АЗИЯ МЕМЛЕКЕТТЕРІ: ШЫҰ-НЫҢ АЙМАҚТАҒЫ КҮШТЕР ТЕҢГЕРІМІН БӨЛУДЕГІ РӨЛІ МЕН ОРНЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2022.50.4.003Кілт сөздер:
Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы, Орталық Азия, Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан, Түрікменстан, Тәжікстан, күштер балансыАннотация
ХХ ғасырдың аяғында Шанхай бестігінің қалыптасуы және оның ХХІ ғасырдың басында Шанхай Ынтымақтастық Ұйымына айналуы халықаралық қатынастардағы маңызды оқиға болып табылады. Бұл Орталық Азия мемлекеттері үшін мүше мемлекеттер ішінде, сондай-ақ диалог бойынша әріптестермен сыртқы халықаралық және экономикалық қатынастарды дамыту үшін көптеген мүмкіндіктер туғызды. Шанхай Ынтымақтастық Ұйымының даму процесі Қытайдың, Ресейдің, Қазақстанның, Қырғызстанның және Тәжікстанның шекаралас аудандарында сенім шараларын белгілеуден және әскерлер санын қысқартудан басталды. Осыған байланысты бес ел өзара сенім орнату және әскер санын қысқарту туралы келісімдерге қол қойды. ШЫҰ Қазақстанның бастамасымен Қытай Халық Республикасы, Ресей және Қазақстан, Қырғызстан және Тәжікстан сияқты үш Орталық Азия елдері арасында құрылған Шанхай бестігінің мұрагері болып табылады. "Шанхай бестігінің" басты жетістігі шекара маңындағы өңірлерде әскери сенімді тереңдету туралы шартқа қол қою болды. Бірақ бүгінгі таңда тек Түркіменстан мен Қазақстан барлық Орталық Азия мемлекеттерінен көрші елдермен құрлық шекараларын делимитациялау туралы мәселені шеше алды. Мақала авторлары Шанхай Ынтымақтастық Ұйымын Ресей мен Қытай Орталық Азиядағы билікті теңестіру құралы ретінде пайдаланды деп мәлімдейді. Орталық Азияның геосаяси маңыздылығын тек осы елдер ғана емес, басқалар да жоғары бағалайды, мысалы, Пәкістан мен Үндістанның ұйымға кіруі, сондай-ақ Иранның жаңа мүшесі және Түркияның қызығушылығы жарқын мысал бола алады
