АЗАМАТТЫҚ ҚОҒАМ ИНСТИТУТТАРЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2023.51.1.011Кілт сөздер:
азаматтық қоғам, буржуазиялық қоғам, нарықтық қатынастар, демократиялық заңдар, биліктің бөлінуі, құқықтық оппозиция, көппартиялық жүйе, плюрализмАннотация
Мақалада заманауи көзқарасқа сай азаматтық қоғамға азаматтық өмірдің басқа да құндылықтары, демократиялық заңдар, биліктің бөлінуі, құқықтық оппозиция, көппартиялық жүйе, адамдардың және олардың бірлестігінің, топтың саяси және әлеуметтік бостандықтары сынды өте құнды да, өзекті мәселелер қозғалып, әлеуметтік, саяси, халықаралық деңгейде қарастырылған.
Мақала авторлары азаматтық қоғамды – материалдық және идеологиялық плюрализммен ажырамас бірлікте заңды түрде тіркелген, құрылымдық мақұлданған және психологиялық тұрғыдан қамтамасыз етілген қоғамдық-саяси қызмет ретінде ғылыми түрде орынды сипаттаған.
Әдістемелік бөлімде авторлар азаматтық қоғам институттарын тарихи деректерге сүйене отырып, антикалық және орта ғасырлардың ұлы ойшылдары арасында азаматтық қоғам концепциясының пайда болуынан бастап, қазіргі постмодернизм тұрғысынан азаматтық қоғам институттарын сипаттады. буржуазиялық қоғамның өнімі және оларды нарықтық қатынастармен байланыстыратын деректер негізінде. Мақалада бұл ұғым еуропалық және американдық әлеуметтанушылар еңбектерінде де зерттелген.
Мақалада азаматтық қоғам идеясы туралы әртүрлі қарама-қайшы пікірлер бар. Әсіресе, Адам Смит, Дэвид Рикардо, Гегель, Хабермас, Т.Гоббс, Маркс, Грамши, Ш.Монтескье, Ж.Ж.Руссо, Т.Пейн, И.Бентам, Вильгельм Гумбольд, А.Мичник, Н.Боббио, Дж. Хабермас азаматтық қоғам түсінігін жаңа қырынан зерттеген зерттеулерге сүйене отырып, өзіндік сыни саяси талдаулар жасады.
Мақалада авторлар азаматтық қоғамды халықтың өзі құрған бірлестіктер, отбасы, кооперативтер, бірлестіктер, қоғамдық ұйымдар, кәсіби, шығармашылық, спорттық, этникалық және басқа да бірлестіктер, азаматтардың өндірістік және жеке өмірі ретінде сипаттайды.
Сондай-ақ XVII-XVIII ғасырлардан бастап өзін-өзі басқаратын үкіметтік емес ұйымдар ретіндегі азаматтық қоғам түсінігі тарихи ғылыми тұрғыдан зерттелді. Бұл мақалада авторлар азаматтық қоғамды адам құқықтарын қорғайтын, қоғамдық келісімді нұрландыратын бірлестік, азаматтардың мүдделерін жүзеге асыратын және бақылайтын халық егемендігі ретінде қарастырады.
