ҚЫТАЙДЫҢ ОРТА АЗИЯДАҒЫ САЯСАТЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2023.53.3.011Кілт сөздер:
Қытай, Қазақстан, Орталық азия, «Бір белдеу бір жол» бастамасы, сауда-экономикалық ынтымақтастық, энергетикалық ынтымақтасты, экономикалық динамизм, қауіпсіздікАннотация
Соңғы бірнеше жылда Орталық Азия елдерінің қытайлық «Бір белдеу, бір жол» немесе «Белдеу және жол бастамасы» геоэкономикалық жобасына қатысуына байланысты өзекті болған Қытай-Орталық Азия қатынастарының маңызды бағыттарының бірі зерттеу қызығушылығын тудырады. Орталық Азия өзінің стратегиялық жағдайына, табиғи ресурстарына және геосаяси маңыздылығына байланысты Қытай үшін әрқашан маңызды аймақ болды. Қытайдың «Белдеу және жол» бастамасының, сондай-ақ ҚХР-ның өңір елдеріне қаржылай көмегінің арқасында Орталық Азия тағы да халықаралық белсенділіктің эпицентріне айналды. Зерттеу әдістері ретінде саяси оқиғалар мен Қытай-Орталық Азия ынтымақтастығын құру арасындағы байланысты анықтау үшін мазмұнды талдау және жүйелік әдіс таңдалды. Бұл мақалада Қытай факторының Орталық Азияға жан-жақты әсері қарастырылады; Қытайдың аймақпен өсіп келе жатқан саяси және экономикалық қатынастары сипатталған; Қытайдың аймақта болуының пайдасы мен қаупі туралы жұртшылық пен сарапшылардың пікірлеріне талдау жасалады. Қытай мен Орталық Азия елдері арасындағы тұрақты әріптестік, сындарлы саяси диалог, экономикалық және гуманитарлық салалардағы ауқымды ынтымақтастықпен сипатталатын 30 жылдық дипломатиялық қатынастардың негізгі кезеңдері қарастырылды. Орталық Азия елдері бір мезгілде қытайлықтардың өсіп келе жатқан қатысуына ұмтылуда, оның экономикалық динамизмі мен геостратегиялық ықпалын пайдаланғысы келеді, сонымен бірге оның әлеуетті демографиялық және мәдени ықпалынан қорқады. Осылайша, бұл зерттеу Қазіргі аймақтық зерттеулердегі геосаяси турбуленттілік аясында Қытайдың Орталық Азиядағы саясатын барабар жарықтандыруға және оның аймақ үшін маңызды салдарын талдауға мүмкіндік береді.
Бұл зерттеуді Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым комитеті қаржыландырады (грант № BR18574168).
