ҚАЗАҚСТАН МЕН АҚШ: ЖАҢА ГЕОСАЯСАТТАҒЫ СТРАТЕГИЯЛЫҚ СЕРІКТЕСТІК
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2024.55.1.006Кілт сөздер:
стратегиялық серіктестік, АҚШ, ҚР, геосаяси турбуленттілік, көпвекторлық, қауіпсіздік, сыртқысаясат, ұлттық мүддеАннотация
АҚШ пен Қазақстан арасындағы әріптестік Ресей мен Украина арасындағы әскери қақтығыс, Қытайдың ықпалын күшейту және осы өңірдегі басқа да өңірлік және өңірлік емес қатысушылардың жандануы жағдайында жаңа ерекшеліктерге ие болуда. Өңірдің айналасындағы геосаяси тұрақсыздық жағдайында Қазақстан көпвекторлы сыртқы саяси стратегиясына сүйене отырып, өзінің субъективтілігі мен тәуелсіздігін сақтауға және нығайтуға ұмтылады. Сондықтан американдық вектордың нығаюы мен кеңеюі өзекті болып отыр.
Ауғанстаннан одақтас әскерлер шығарылғаннан кейін АҚШ-тың Қазақстанға және жалпы өңірге деген стратегиялық қызығушылығының төмендеуі олардың Орталық Азияның американдық сыртқы саясаттың перифериясына іс жүзінде көшуіне әкелді. Алайда Украинадағы соғыс тағы да Вашингтонның назарын Орталық Азия аймағына аударды. Нәтижесінде С5+1 диалог алаңы құрылды, АҚШ-тың Орталық Азия бойынша 2019-2025 жылдарға арналған стратегиясы қабылданды және аймақ 2022 Ұлттық қауіпсіздік стратегиясында атап өтілді.
Бұл құжаттар Қазақстан мен Америка Құрама Штаттары арасындағы қатынастардың негізгі сипаттамаларын анықтайды. Мақала авторлары Вашингтон стратегиясының Қазақстанның басты ұлттық мүдделерімен сәйкестігін талдайды. Екі тарап та экономика, энергетика, білім және қауіпсіздік сияқты салаларда өзара тиімді ынтымақтастыққа мүдделі.
Қазақстан саясатындағы американдық «вектор» қарқындылығы жағынан ресейлік, қытайлық және тіпті Еуропалық векторларынан төмен болғанына қарамастан, Астана мен Вашингтон арасындағы стратегиялық әріптестік екі тарапқа да өңірлік және халықаралық қауіпсіздік пен ынтымақтастық шеңберінде өздерінің және ортақ міндеттерін шешуге мүмкіндік береді.
Қазіргі жағдайда сыртқы саясаттағы батыстық бағыттың кеңеюі, әсіресе Америка Құрама Штаттарымен қарым-қатынасты дамыту жағдайында, аймақтағы тепе-теңдікті қамтамасыз етуде және мемлекеттің егемендігін нығайтуда маңызды рөл атқаруы мүмкін.
