РЕАЛИЗМ ТЕОРИЯСЫ МӘНМӘТІНІНДЕГІ ҰЛЫ ДЕРЖАВАЛАР ДИВЕРСИЯСЫ

Аннотация

Бұл мақала ұлы державалардың диверсиялық әрекетінің реалистік теориясын жан-жақты талдауға арналған, бұл диверсиялық мемлекеттік басқару туралы әдебиеттердің өсіп келе жатқан көлеміндегі салыстырмалы түрде бағаланбаған құбылысқа жарық түсіреді. Қарапайым, ұтымды шығындар мен пайданы есептеуді қолдана отырып, бұл мақала реализм теориясының соғыспайтын және соғысушы ұлы державалар арасында байқалған диверсияның әртүрлі дәрежесін қалай тиімді түсіндіретінін көрсетеді. Сонымен қатар, диверсия әлсіз мақсаттарға бағытталған кезде жиі, зорлық-зомбылықпен және кең ауқымда жүретінін атап көрсетеді. Теорияны суреттеу және алғашқы қолдауды қамтамасыз ету үшін мақалада Кеңес Одағы мен Америка Құрама Штаттарының қатысуымен ХХ ғасырдың ортасындағы диверсия туралы қысқаша кейс-стади ұсынылған. Бұл зерттеулер теорияның қолданылуы мен дұрыстығын айқын көрсетеді. Эмпирикалық дәлелдермен бірге талдау ұлы державалар арасында жоғары зардаптармен диверсияға ықпал ететін жағдайлар шектеулі және қайтымды екенін көрсетеді. Сонымен қатар, жоғары бәсекелестік пен стратегиялық артықшылыққа ұмтылудан туындаған соғысушы ұлы державалар диверсияның жоғары деңгейлерін қолдануға бейім. Олардың мотивтері неғұрлым агрессивті және қарама-қайшылықты тәсілге, жасырын әрекеттер арқылы қарсылас державаларды әлсіретуге деген ұмтылысқа негізделген. Диверсияның бұл қарқыны осы мемлекеттер арасындағы билік пен бәсекелестіктің қарқынды күресінің нәтижесі болып табылады. Демек, қазіргі стратегиялық ландшафт ұлы державалардың бәсекелестік динамикасын түбегейлі өзгертіп, диверсияға жаңа орталық рөл берді деген пікірлерге күдік тудырады. Теория мен растайтын дәлелдер ұлы державалар арасында осындай елеулі диверсиялық әрекеттерге қажетті жағдайлар салыстырмалы түрде сирек кездеседі деген идеяны көрсетеді, бұл диверсия қазіргі халықаралық қатынастардың маңызды аспектісіне айналды деген дәлелге күмән келтіреді.