ҚАЗІРГІ ДЖАДИДИЗМНІҢ ИМПУЛЬСТАРЫ ЖӘНЕ БАСПАСӨЗ РӨЛІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2024.57.3.007Кілт сөздер:
джадидизм, баспасөз, модернизация, реформалар, білім, Орталық Азия, қоғамдық-саяси көрініс, оқу-ағартуАннотация
XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басындағы Ресей империясы мұсылмандары арасындағы реформалық қозғалыс жәдидшілдік мәдени-ағарту ісін жаңғыртуда шешуші рөл атқарды. Оның дамуына ықпал еткен басты факторлардың бірі – баспаның газет-журнал, көркем кітаптар, оқулықтар т.б түріндегі таралуы болды.Бұл зерттеудің мақсаты – жәдидшілдіктің дамуы мен таралуындағы баспаның рөлін талдау.
Жұмыстың ғылыми маңыздылығы Ресей империясы территориясын мекендеген түркі-мұсылман халықтары арасындағы мәдени жаңғырту процестерін және бұл үдерістердегі баспасөздің рөлін терең түсінуде. Тәжірибелік маңыздылығы алынған мәліметтерді түркі халықтарының мәдени-ағарту дамуының заманауи стратегияларын жасау үшін пайдалану мүмкіндігінде.
Мақалада тарихи талдау, сондай-ақ сипаттамалық және әлеуметтік-мәдени әдістермен қатар, полиграфиялық технология жетістіктері мен жәдидшілдіктегі идеологиялық өзгерістер арасындағы байланысты анықтау, баспа материалдарының сауаттылығын арттыру, зайырлы білім беруді насихаттау және қазіргі заманғы қоғамды қалыптастыру құралы ретіндегі маңыздылығы атап өтілді. Түркі болмысы.
Зерттеу көрсеткендей, баспа басылымдары жәдидтік идеяларды таратуда және реформаторлардың ұстанымын нығайтуда орталық тетік болып табылады. Талдау баспа өнімдерін пайдалану жаңғырту үдерістерін айтарлықтай жеделдетіп, қоғамдық санада терең өзгерістер туғызғаны анықталды.
Зерттеу нәтижелері мәдени-ағартушылық бастамаларды қолдау және дамыту стратегияларын әзірлеу үшін, сондай-ақ қазіргі заманғы БАҚ-тың басқа мәдени контексттердегі әлеуметтік қозғалыстар мен жаңғырту процестеріне әсерін зерттеу үшін пайдаланылуы мүмкін.
