ЖАҺАНДЫҚ ТРЕНДТЕР МЕН ҰЛТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕР КОНТЕКСТІНДЕГІ САЯСИ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2025.60.2.008Кілт сөздер:
саяси жүйелер, жаһандық трендтер, ұлттық ерекшеліктер, институционалдық бейімделу, гибридті режимдер, цифрлық трансформация, мемлекеттік тұрақтылық, институттар эволюциясы, саяси ландшафтАннотация
Бұл мақалада әртүрлі мемлекеттік құрылымдардың ұлттық ерекшеліктерін ескере отырып, қазіргі заманғы жаһандық трендтер контекстіндегі саяси жүйелердің эволюциялық процестеріне кешенді талдау жасалды. Демократиялық, авторитарлық және гибридті режимдерді талдаудың компаративистік әдісін қолдану негізінде институционалдық бейімделудің негізгі траекториялары мен жаһандық сын-қатерлер жағдайында саяси жүйелердің тұрақтылығын қамтамасыз ететін тетіктер анықталды. Зерттеуде ұлттық саяси жүйелердің дамуының бірегей векторларын анықтайтын жаһандық императивтер мен жергілікті әлеуметтік-мәдени контексттер арасындағы диалектикалық өзара әрекеттесуге ерекше назар аударылады. Зерттеу нәтижесінде XXI ғасырдың жаһандық сын-қатерлері жағдайында саяси жүйелердің эволюциялық процестерінің тиімділігіне ынталандырушы немесе тежеуші әсер ететін детерминанттар анықталды. Анықталған заңдылықтар жаһандық процестердің қарқындылығын ескере отырып, саяси жүйелердің одан әрі эволюциясының ықтимал сценарийлерін болжауға мүмкіндік береді. Зерттеу нәтижелері саяси институттар теориясы мен салыстырмалы саясаттанудың дамуына айтарлықтай үлес қосады. Әрі қарайғы зерттеулердің перспективалық бағыты саяси мәдениеттің ерекшелігі мен жаһандық сын-қатерлерге институционалдық бейімделудің тиімділігі арасындағы өзара байланысты терең талдау болып табылады.
Қаржыландыру: Мақала Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитетінің бағдарламалық-мақсатты қаржыландыру шеңберінде дайындалған (BR27195711 «Қазақстандағы әлеуметтік-саяси процестер (1980-2020): демократияландыру тәжірибесі және Әділетті мемлекеттің қалыптасуы»).
