ТҮРКИЯНЫҢ ОРТАЛЫҚ АЗИЯ МЕМЛЕКЕТТЕРІМЕН ӘСКЕРИ-САЯСИ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2025.60.2.009Кілт сөздер:
Түркия, Орталық Азия, әскери-саяси ынтымақтастық, Bayraktar TB2, Түркі мемлекеттерінің ұйымы, аймақтық қауіпсіздік, халықаралық қатынастарАннотация
Мақалада Түркияның Орталық Азия мемлекеттерімен әскери-саяси ынтымақтастығы қазіргі аймақтық қауіпсіздіктің және көпполярлылық жағдайында жаңа ықпал ету орталықтарын қалыптастырудың маңызды элементі ретінде қарастырылады. Тақырыптың өзектілігі Орталық Азиядағы стратегиялық позициялар үшін әлемдік және аймақтық державалардың бәсекелестігінің күшеюімен анықталады, бұл түріктің сыртқы саяси белсенділігін талдауды ерекше сұранысқа ие етеді. Зерттеудің мақсаты Түркияның Қазақстанмен, Қырғызстанмен, Өзбекстанмен, Түрікменстанмен және Тәжікстанмен өзара іс-қимылын тереңдетудің негізгі бағыттарын, даму факторлары мен салдарын анықтау болып табылады.
Жұмыс 2020-2025 жылдар аралығындағы түрік академияларында ресми құжаттарды, келісімдерді, бірлескен қорғаныс жобаларын, қару-жарақты жеткізу статистикасын және әскери кадрларды даярлау бағдарламаларын талдауға негізделген. Мақалада Bayraktar tb2 ұшқышсыз ұшу аппараттарын жеткізу, броньды техниканы бірлесіп өндіру және байланыс жүйелерін жаңғырту жобалары, ҰҰА операторларын даярлау орталығын ұйымдастыру, сондай-ақ Түркі мемлекеттері Ұйымы аясындағы әскери-саяси өзара іс-қимылды институционализациялаудағы Түркияның рөлі сияқты аспектілер егжей-тегжейлі қарастырылады.
Зерттеу нәтижелері Түркия өзінің Қарулы Күштерін жаңғыртуда Орталық Азия елдерінің прагмаТүркия, Орталық Азия, әскери-саяси ынтымақтастық, Bayraktar TB2, түркі мемлекеттерінің ұйымы, өңірлік қауіпсіздік, халықаралық қатынастар, қорғаныс өнеркәсібі, әскери білім, стратегиялық әріптестіктикалық мүдделерін де, түркі ынтымақтастығының идеологиялық элементтерін де табысты пайдаланатынын көрсетеді. Бұл ретте ықтимал тәуекелдер анықталды: Түркияға технологиялық тәуелділік, өңірдің басқа сыртқы актерлерімен қарым-қатынастың күрделенуі және стратегиялық тепе-теңдікті сақтау қажеттілігі. Қорытындылай келе, әскери-саяси ынтымақтастықты одан әрі дамыту Орталық Азия елдерінен туындайтын сын-қатерлерді белсенді басқаруды және өзгеріп отырған Халықаралық конъюнктураны ескеруді талап ететіні атап өтілді.
