ОРТАЛЫҚ АЗИЯНЫҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТЕГІ РӨЛІ: БІТІМГЕРШІЛІК АРҚЫЛЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2025.60.2.004Кілт сөздер:
бітімгершілік күштері, қауіпсіздік, БҰҰ, Орталық Азия, ТМД, ҰҚШҰ, ЦЕНТРАЗБАТ, КАЗБАТАннотация
Бұл мақалада Орталық Азия мемлекеттерінің, атап айтқанда, Қазақстан, Қырғызстан және Өзбекстан мемлекеттерінің бітімгершілік операцияларына қатысып, бейбітшілік пен қауіпсіздікке септігін тигізетін аймақтың рөлін айқындау болып табылады. Мұнда ортаазиялық мемлекеттердің бітімгершілік миссияларына қатысуының себептері, қайшылықтары мен салдары көрсетілген. Бұл тақырыпты зерттеу бітімгершілікке деген талпыныстың динамикасын, аймақтық қауіпсіздік мәселелеріндегі ынтымақтастық пен Орталық Азияның қақтығысты аудандардағы жағдайын реттеудегі ықпалын анықтауға септігін тигізеді.
Бұл мақалада Орталық Азия елдері бітімгершілікті тек халықаралық тұрақтылықты қолдау үшін ғана емес, сонымен қатар өздерінің халықаралық беделін арттыру, заманауи және қабілетті әскер құру және негізгі халықаралық аренада серіктестермен қарым-қатынастарын нығайта түсу үшін қалай пайдаланғанын қарастырады. Ол бұл күш-жігерді көпжақты дипломатия, аймақтық ынтымақтастық және халықаралық беделін нығайтуға ұмтылу сияқты тұжырымдамалары арқылы қарастырады. Қауіпсіздік бойынша өңірлік келісімдер және ЦЕНТРАЗБАТ-ты құру, ҚазБАТ-ты дамыту және 2022 жылы ҰҚШҰ-ны Қазақстанға орналастыру сияқты негізгі ресми құжаттарға сүйене отырып, мемлекеттердің бітімгершілікке келген жолын, сын мен қауіп-қатерлерін, стратегиялық және таңдаулы түрде қалай жақындағанын көрсетеді. Африка Одағы мен Еуропалық Одақ мысалдарымен салыстыра отырып, Орталық Азияның күрделі ландшафт аймағында орналасқанына қарамастан өз қауіпсіздік жолын жаңадан бастап келе жатқандығы туралы айтылады.
