ЖАҺАНДЫҚ ЦИФРЛАНДЫРУ ЖӘНЕ ӘЙЕЛДЕРДІҢ БІЛІМІ: ОРТАЛЫҚ АЗИЯДА ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КҮН ТӘРТІБІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ ҚИЫНДЫҚТАРЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2025.61.3.020Кілт сөздер:
Цифрландыру, Әйелдер білімі, Гендерлік теңдік, Орталық Азия, Халықаралық күн тәртібі, Сандық бөлу, Тұрақты даму мақсаттарыАннотация
Жаһандық кеңістіктің жедел цифрлануы жағдайында әйелдер мен қыздардың заманауи білім алу мүмкіндіктеріне тең қолжетімділігін қамтамасыз ету мәселесі ерекше маңызға ие болып отыр. Цифрлық технологиялар тек білім алудың құралы ғана емес, сонымен бірге тұлға мен мемлекеттің бәсекеге қабілеттілігін айқындайтын әлеуметтік-экономикалық дамудың шешуші факторы болып табылады. Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан және Түрікменстанды қамтитын Орталық Азия өңірі халықаралық деңгейде білім берудегі гендерлік теңдікке қатысты негізгі құжаттарды ресми түрде қолдайды. Олардың қатарында БҰҰ-ның Тұрақты даму мақсаттары, Бейжің іс-қимыл платформасы және CEDAW конвенциясы бар. Дегенмен, осы міндеттемелерді жүзеге асыру барысында бірқатар кедергілер байқалады.
Мақалада цифрлық білім беру мен әйелдердің құқықтары саласындағы жаһандық күн тәртібін айқындайтын халықаралық құжаттар талданып, аймақтағы бес мемлекеттің ұлттық стратегиялары мен заңнамалық бастамалары қарастырылады. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, ресми жетістіктерге қарамастан, бірқатар күрделі сын-қатерлер сақталуда: цифрлық инфрақұрылымның жеткіліксіздігі, ауыл мен қала арасындағы алшақтық, қыздардың кәсіби траекториясын шектейтін әлеуметтік-мәдени стереотиптер және халықаралық стандарттарды жүзеге асырудағы институционалдық қиындықтар.
Білім беру саласының цифрлану деңгейіне және әйелдердің цифрлық ресурстарға қолжетімділігіне салыстырмалы талдау жүргізу негізінде ерекше назарды қажет ететін басым бағыттар айқындалды. Мақалада цифрлық гендерлік алшақтықты азайтуға, институционалдық тетіктерді күшейтуге және халықаралық міндеттемелерді тиімді орындауға бағытталған нақты ұсынымдар ұсынылған.
Осылайша, мақала мәселенің қазіргі жағдайын бейнелей отырып, цифрлық дәуірде тең мүмкіндіктерге қол жеткізу үшін инфрақұрылымдық, мәдени және басқарушылық шараларды ұштастыратын кешенді тәсілдің қажеттілігін ерекше атап көрсетеді.
