ТРАНСҰЛТТЫҚ ҚАУІПТЕР ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ МЕМЛЕКЕТ: ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2024.58.4.006Кілт сөздер:
трансұлттық қауіптер, ұлттық мемлекет, халықаралық ынтымақтастық, терроризм, есірткі саудасы, заңсыз көші-қон, адам саудасы, ұжымдық қауіпсіздікАннотация
Мақалада трансұлттық қауіптер мен олардың сипаттамаларын, жіктелуін және оларды төмендетудегі ұлттық мемлекеттің рөлін зерттеуге шолу берілген. Терроризм, киберқылмыс, есірткі саудасы, заңсыз көші-қон және экологиялық қылмыстарды қоса алғанда, жаһандық трансұлттық мәселелер Үйлестірілген халықаралық әрекеттерді қажет етеді. Қауіптерді объектівті (табиғи апаттар мен климаттың өзгеруі сияқты) және субъективті (терроризм, сыбайлас жемқорлық және заңсыз көші-қон сияқты) категорияларға бөлу арқылы әдебиеттер осы мәселелерді шешудің дәлірек стратегияларын тұжырымдауға мүмкіндік берді.
Трансұлттық қауіп-қатерлердің алдын алуда ұлттық мемлекеттердің атқаратын рөлі ерекше атап өтіледі. Мемлекеттер жаһандану процессіне қарамастан егемендікке, ішкі тұрақтылыққа және қауіпсіздікке кепілдік беретін негізгі акторлар болып қала береді. Зерттеу заңнаманы нығайту және институттарды құру сияқты ұлттық бастамалардың маңыздылығын және жаһандық мәселелерді сәтті шешу үшін халықаралық ынтымақтастықтың қажеттілігін көрсетеді.
Сонымен қатар, мақала трансұлттық қауіптердің жекелеген аспектілеріне бағытталған. Ең маңызды мәселелердің бірі-терроризм, ол кибертерроризм сияқты қауіптердің жаңа түрлерінің пайда болуына қарсы тұру үшін стратегияларды түзетуді талап етеді. Заңсыз көші-қонның, есірткі айналымының және адам саудасының әлеуметтік тұрақтылық пен қауіпсіздікке, әсіресе Орталық Азия сияқты транзиттік аймақтарға әсері қарастырылуда. Экологиялық проблемаларды, соның ішінде халықаралық экологиялық қылмыстарды шешу үшін Тұрақты даму қағидаттарына негізделген ұжымдық әрекет ету тетіктері қажет.
Нәтижесінде, мақалада ұлттық күш-жігерді халықаралық шеңберге интеграциялау қажеттілігі және ұлттық мемлекеттің жаһандық қауіпсіздік жүйесіндегі маңызы көрсетілген. Әдеби шолу трансұлттық қауіп-қатерлерді болашақ зерттеу және қарсы шараларды әзірлеу үшін пайдалы негіз болып табылады.